Het raadplegen van Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging dat ligt opgeslagen bij het Nationaal Archief, is weer mogelijk vanaf begin april. Wat kun je in de tussentijd doen?

Veel mensen hebben uit nieuwsgierigheid hun achternaam ingetypt in de index met namen van overleden verdachten van oorlogsmisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Deze kwam op 2 januari 2025 online beschikbaar via www.oorlogvoorderechter.nl. Het ontketende een stormloop op de bijbehorende dossiers, die ter inzage zijn bij het Nationaal Archief in Den Haag. Vanwege de grote drukte is het momenteel niet mogelijk om de archiefstukken te reserveren.

Wat kun je in de tussentijd doen, als je wel de personalia van een familielid hebt gevonden, maar enkele maanden moet wachten voordat je de details kunt achterhalen?

Misschien fout

In de eerste plaats is het belangrijk om je te realiseren dat de index namen betreft van mensen die na de oorlog onderzocht zijn op mogelijke collaboratie. Zie het genuanceerd: mensen worden genoemd, maar zijn niet per se schuldig. Er kan ook sprake zijn van valse beschuldigingen of van dossiers die verkeerd zijn gelabeld.

Vraag persoonskaart aan

Als iemand veroordeeld is, dan vind je mogelijk aanwijzingen hiervoor op de persoonskaart van de verdachte (zie afbeelding van persoonskaart Anton Mussert). Een persoonskaart is onderdeel van het Nationaal Register van Overledenen (NRO). Het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis beheert het NRO met de belangrijkste persoonsgegevens van meer dan tien miljoen overleden inwoners van Nederland. Indien iemand is overleden tussen 1939-1 oktober 1994, dan is er een persoonskaart. Daarop staat ook de nationaliteit. Mensen die veroordeeld werden na de oorlog verloren (al dan niet tijdelijk) het Nederlanderschap. Ook het beroep wordt vermeld, waaronder functies in het leger. Achterop de kaart kunnen ook aantekeningen staan gerelateerd aan de oorlog. De digitale opvolger van de persoonskaart, de persoonslijst van overledenen na 1 oktober 1994 tot nu, is beperkter en geeft voorgaande informatie niet weer.

Het register is niet openbaar, maar je kan er scans uit opvragen die je na enkele werkdagen ontvangt via Uittreksels PK/PL's.

Verder zoeken

Onze themapagina De Tweede Wereldoorlog vermeld nog veel meer oorlogsbronnen, waaronder de Duitse akten. Na de Tweede wereldoorlog hebben Duitse ambtenaren van de burgerlijke stand in opdracht van de geallieerden afschriften gemaakt van akten van geboorte, huwelijk en overlijden die betrekking hadden op buitenlanders die tijdens de oorlog al dan niet gedwongen in Duitsland verbleven.

De diverse oorlogsbronnen van het Nationaal Archief komen aan bod in hun zoekhulp Tweede Wereldoorlog | Nationaal Archief