Op zoek naar de magie van zijn familiegeschiedenis

Illusionist Victor Mids, bekend van de succesvolle tv-show Mindf*ck, werd geboren als Victor Middelkoop en groeide op in Delft. Hij is nieuwsgierig of meer voorouders net als hij een radicale wending aan hun leven hebben gegeven. In deze aflevering van Verborgen verleden gaat hij op zoek naar de magie van zijn familiegeschiedenis.

De zoektocht van Victor Mids begint bij het Vredespaleis in Den Haag, waar zijn overgrootvader Philippus van der Velde heeft meegewerkt aan het smeedwerk van de hekken rond het complex. Van daaruit gaat het naar studentensociëteit Sanctus Vergilius in Delft, die is gehuisvest in een historisch pand in de oude binnenstad. Voorheen was in dit gebouw het weeshuis van de stad gevestigd, waar Aart Johannes van der Velde, Victors betovergrootvader, als kind heeft gewoond; zijn ouders waren er bakkers. Aart kreeg in het weeshuis eerst een opleiding tot smid, en ging enkele jaren later naar zee.

Gedegradeerd

Historicus Diederik van Romondt heeft in de stamboeken van de marine, die bewaard worden in het Nationaal Archief in Den Haag, de inschrijving van Aart Johannes van de Velde teruggevonden. Op 13 juli 1875 trad hij in dienst als vuurstoker derde klasse op een schip dat voer naar West-Indië. In het scheepsjournaal is te lezen dat hij gedurende de reis werd gedegradeerd tot matroos omdat hij tijdens de wacht aan het slapen was. Op 30 november 1878 werd hij wegens lichaamsgebreken ontslagen. Aart had last van de vallende ziekte, oftewel epilepsie.

Cholera

Aart Johannes' grootvader, Petrus van der Velde, was student theologie aan de universiteit van Leiden. Na zijn studie trouwde hij met Jannetje Cornelia Richter, met wie hij een kind kreeg. Lang heeft hij niet van het vaderschap kunnen genieten. Toen hij in de zomer van 1833 zijn ouders in Goes bezocht, werd het land net geteisterd door een cholera-epidemie. Petrus stief op 27 juli van dat jaar, slechts 25 jaar oud. In een artikel van NPO Focus lees je meer over hoe de erbarmelijke hygiënische omstandigheden in het verleden dikwijls leidden tot ernstige epidemieën. Kijk ook eens op onze themapagina Ziekte en gezondheid als je meer over het onderzoek naar artsen en patiënten in je familie wilt weten.

De Thoolse bestuurders besloten de wezen naar Frederiksoord te sturen

Victor weet weinig van de voorouders aan zijn moederskant, die uit Tholen kwamen. Schrijver en journalist Kees Slager ontmoet Victor in het oude stadhuis van Tholen, de plek waar het weeshuis was gevestigd waar voorvader Adriaan Kasper al vroeg terechtkwam. De stad Middelburg was het niet eens met de voorgenomen opheffing van het weeshuis. Het stadsbestuur wilde meedoen aan het experiment dat twee jaar eerder in Frederiksoord in Drenthe was gestart.

Onderdirecteur

Frederiksoord was onderdeel van de Maatschappij van Weldadigheid, in het leven geroepen door generaal Johannes van den Bosch om burgers te verheffen uit de armoede. De kolonisten kwamen vrijwillig naar Frederiksoord, dit in tegenstelling tot de later door de Maatschappij opgerichte bedelaarskoloniën in Veenhuizen en Ommerschans. De Maatschappij bracht niet alleen paupers naar de koloniën; ook voor weeskinderen was er plek. De Thoolse bestuurders zagen dit als een oplossing voor hun probleem en besloten de wezen naar Frederiksoord te sturen. Maar de bevolking van Tholen was het hier helemaal niet mee eens. Op de avond voor het vertrek van de wezen, 30 april, kwamen alle Tholenaren de straat op. Twee dagen later werd over het tumult vergaderd. Alsnog werden op 4 juni 24 wezen ingescheept, onder wie voorvader Adriaan Kasper. Hij kon zich binnen de Maatschappij van Weldadigheid omhoog werken, en heeft het uiteindelijk geschopt tot onderdirecteur in Veenhuizen.

Kijk of je zelf ook voorouders hebt die op enig moment in de koloniën terecht zijn gekomen op de website van het Drents Archief.

Epke

Een verrassende uitkomst van het onderzoek die de uitzending niet heeft gehaald, is dat Victor Mids verwant is aan Olympisch kampioen turnen Epke Zonderland. Zij stammen beiden af van het echtpaar Anske Pieters Zonderland (1763-1810) en Pietje Rientses Slippens (1775-1831).