Het CBG beschikt over een bijzondere verzameling Oost-Indische bronnen. Deze bieden een goed startpunt voor onderzoek naar Nederlanders die zich sinds de oprichting van de VOC in het oosten van Azië vestigden, bijvoorbeeld als ambtenaar, militair of planter.

De verzameling Oost-Indische bronnen van het CBG bestaat uit verschillende collecties. Een deel ervan is via CBG Verzamelingen op naam te doorzoeken en te raadplegen. Collectie Lach de Bère kan ter inzage in de studiezaal van het Nationaal archief worden aangevraagd. Andere collecties zijn niet vrij toegankelijk; uit deze bronnen kan op aanvraag informatie worden verstrekt door onderzoekers van het CBG. 

Digitale Oost-Indische bronnen

De verzameling digitale Oost-Indische bronnen is via CBG Verzamelingen te doorzoeken en in te zien. Deze bestaat uit de familiepapieren van Bloys van Treslong Prins, de archieven van de weeskamers van Ambon en Batavia en het archief van de Wolvendaalkerk te Colombo (Sri Lanka).

Paspoortaanvragen in het Indisch Oud-Paspoortarchief 1950-1959

Het CBG beheert namens het ministerie van Buitenlandse Zaken de collectie paspoortaanvragen uit het Indisch Oud-Paspoortarchief. Na de onafhankelijkheid van Indonesië vroegen tienduizenden Indische Nederlanders een Nederlands paspoort aan om naar Nederland of andere landen te kunnen reizen. Bij aanvraag moest worden aangetoond dat de aanvrager de Nederlandse nationaliteit bezat door afstammingsgegevens te verstrekken, die teruggingen tot ten minste 1892 (in dat jaar trad de Wet op het Nederlanderschap in werking). Dankzij deze gegevens, en omdat een bevolkingsregister in Nederlands-Indië ontbrak, zijn de aanvragen in het Indisch Oud-Paspoortarchief een belangrijke bron voor genealogisch onderzoek naar je Nederlands-Indische voorouders.

Het Indisch Oud-Paspoortarchief omvat ongeveer 150.000 paspoortaanvragen die bestaan uit een voorgedrukte kartonnen kaart met informatie over de aanvrager en een aangehechte pas- of groepsfoto. Op de voorkant van de kaart staan onder meer geboortedatum en -plaats, nationaliteit, beroep van de aanvrager, zijn eventuele vrouw, kinderen en ouders. Ook bevat de kaart een signalement van de aanvrager en de reden van de paspoortaanvraag. Doordat vrouw, kinderen en ouders genoemd worden zijn er veel meer dan 150.000 personen te traceren via deze bron. Soms stonden hele gezinnen op een kaart en was er ook geen pasfoto, maar een gezinsfoto.

Er zitten geen kaarten in het archief van mensen die tussen 1950 en 1959 een andere bestemming kozen dan Nederland en daarheen reisden op een ander dan een Nederlands paspoort, maar die later alsnog naar Nederland kwamen. Er zitten evenmin aanvragen in van personen die na 1959 een paspoort aanvroegen. Wel zijn er aanvragen van mensen die na 1959 naar Nederland zijn gekomen, maar die reeds voor 1959 een paspoort aanvroegen en dat herhaaldelijk lieten verlengen. Er zitten geen kaarten in het archief van mensen die reeds voor 1950 een Nederlands paspoort hadden. Molukkers, die groepsgewijs kwamen op een beperkt aantal schepen en met de bedoeling om slechts tijdelijk in Nederland te blijven, hebben geen paspoort aangevraagd en ontbreken eveneens in het archief. De kaarten bevatten geen KNIL soldaten of ander militair personeel. Ook hebben enkele kaarten geen pasfoto bijgevoegd.

Scans opvragen

De kaarten uit het Indisch Oud-Paspoortarchief zijn via onze catalogus op naam van de aanvrager op te zoeken. Alle voorkomende namen in de index worden getoond. Een scan van de voorkant van de kaart is alleen te zien als alle daarop genoemde personen zijn overleden (ivm privacywetgeving). Deze kaarten worden ook (tegen betaling) downloadbaar aangeboden. De achterkanten van de kaarten worden om privacyredenen niet getoond.

Alle paspoortaanvragen die niet digitaal zijn in te zien hebben een beperkte openbaarheid. Ontheffing kan worden aangevraagd door het invullen van het formulier dat je onderaan deze pagina vindt. Inzage wordt verleend bij een aantoonbare juridische reden, of als je kunt aantonen dat er een nauwe verwantschap bestaat met de paspoortaanvrager (eerste en tweedegraads verwantschap: grootouder, ouder, kind, broer, zus).

heb je na het lezen van deze informatie nog vragen over het Indisch Oud-Paspoortarchief? Op de vraag & antwoord pagina vindt je antwoorden op de meest gestelde vragen.

Familiepapieren van Bloys van Treslong Prins

De familiepapieren van Bloys van Treslong Prins, van 1925 tot 1931 adjunct-landsarchivaris van het Landsarchief in Batavia, bevatten uiteenlopende (originele) documenten, zoals afschriften van of uittreksels uit doopinschrijvingen, akten van adoptie, testamenten, conduitestaten, verzoekschriften, gerechtelijke stukken en brieven. De familiepapieren zijn via CBG Verzamelingen op naam te doorzoeken en als scan in te zien.

Weeskamerarchieven

De archieven van de weeskamers van Ambon (1717-1831) en Batavia (1629-1847) bevatten veel persoonsinformatie. Weeskamers zijn instellingen die de eigendommen van minderjarige wezen en halfwezen beheerden. In Indië hadden zij daarnaast een bredere rol als betrouwbare instantie voor de afwikkeling van financiële transacties tussen Indië en Nederland of onbeheerde nalatenschappen. In de weeskamerarchieven is daarover van alles terug te vinden, bijvoorbeeld in de gevoerde correspondentie en in de financiële administratie. De archieven zijn via CBG Verzamelingen te doorzoeken op plaatsnaam, bijvoorbeeld ‘Ambon’.

Archief van de Wolvendaalkerk

Het archief van de Wolvendaalkerk in Colombo bevat naast doop-, trouw- en begraafregisters uit de achttiende en negentiende eeuw onder andere kerkenraadsnotulen en correspondentie. Het archief is via CBG Verzamelingen in te zien door op ‘Wolvendaalkerk’ te zoeken. 

Indische Almanak

In de Regerings-Almanak van Nederlandsch-Indië (Indische Almanak), die jaarlijks verscheen tussen 1815 en 1942, staan onder meer namen en functies van personen die een maatschappelijke functie in de kolonie bekleedden. Hiermee geeft de bron een beeld van het leven in het koloniale Indië in die periode. Ook wijzigingen in de burgerlijke stand werden elk jaar in de Almanak opgenomen. De gegevens hebben vooral betrekking op Europeanen en gelijkgestelden; de oorspronkelijke bevolking werd niet geregistreerd in de burgerlijke stand.

De burgerlijke-standgegevens in de Indische Almanak omvatten minder informatie dan de oorspronkelijke akten. Zo worden bij geboorten geen namen van ouders vermeld. Bovendien is het mogelijk dat bij de geboortedatum niet de feitelijke datum is opgegeven, maar de aangiftedatum of de doopdatum.

Het CBG heeft de Indische Almanak uitgegeven op een dubbel-dvd onder de titel Regerings-Almanak van Nederlandsch-Indië 1815-1942. Deze dvd kan worden geraadpleegd bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Via de website Roosje Roos kun je op naam zoeken naar gegevens uit Indische Almanak (1815-1923). Delen van de Indische Almanak zijn elders online als scan te raadplegen.

Oost-Indische bronnen in de studiezaal

Collectie Lach de Bère

Deze collectie is vernoemd naar de samensteller Ph.F.L.C. Lach de Bère (1859-1936), luitenant-kolonel van het Oost-Indisch Leger met een grote belangstelling voor stamboomonderzoek. De collectie bestaat uit een groot aantal aantekeningen uit diverse archiefbronnen van plaatsen uit Nederland, België, Duitsland en Nederlands-Indië (waaronder doop-, trouw- en overlijdensgegevens uit Ambon en Banda). Voor Nederlands-Indië gaat het vooral om Europese families, maar er komen ook Molukse namen in de aantekeningen voor.

Delen van de collectie kunnen worden aangevraagd via CBG Verzamelingen. Er is een catalogus in pdf-bestand (onderaan deze pagina te downloaden) om te bepalen welk deel je nodig hebt. Je kunt de stukken inzien op de studiezaal van het Nationaal Archief. Zie voor meer informatie onze pagina Collectie raadplegen.

Beperkt openbare collecties 

Optieverklaringen

Na de Indonesische onafhankelijkheid kozen ongeveer 31.000 Nederlanders in het voormalige Nederlands-Indië voor het Indonesische staatsburgerschap. Daarvoor moesten zij vóór eind 1951 een zogeheten ‘optieverklaring’ afleggen.

Lijsten met optieverklaringen werden gepubliceerd in het Indonesische Staatsblad . Het CBG beschikt over fotokopieën van deze lijsten, die informatie bevatten als familienaam en voornamen van de ‘optant’, geboorteplaats en -datum en de datum en plaats van de optieverklaring. De optieverklaringen zelf zijn eigendom van het Ministerie van Justitie, maar zijn in bewaring gegeven aan het CBG. Ze bevatten ook gegevens over de ouders en de eventuele echtgenoot (of echtgenote) en minderjarige kinderen van de optant.

Zowel de lijsten als de optieverklaringen zelf zijn niet openbaar toegankelijk. Het CBG kan in bepaalde gevallen op verzoek informatie verstrekken.

Pensioenregistraties overheidspersoneel in Nederlands-Indië

Een bijzondere Indische genealogische bron is de collectie pensioenkaarten van ambtenaren en militairen die op 1 juli 1898 in actieve dienst van het gouvernement waren. De pensioenkaarten bevatten naast persoonsgegevens van de betrokkene en zijn eventuele gezin ook informatie over zijn carrière: aanstellingen, bezoldigingen, jaar van pensionering, hoogte van het pensioen.

De originele kaarten liggen bij de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP) te Heerlen. Uit deze kaarten kan op aanvraag informatie worden verstrekt. Van de kaarten van personen die in juli 1960 nog in leven waren, kunnen alleen direct betrokkenen op verzoek gegevens verkrijgen. Neem contact op met het SAIP om de kaarten op te vragen.