Begin vorige eeuw ondernam Théodore François Valck Lucassen met zijn ouders een treinreis door onder andere Duitsland. Zijn verslag van die reis is een van de mooie egodocumenten die je kunt terugvinden in de collecties van het CBG.

Het lezen van een reisverslag is een prachtige ervaring om je onder te dompelen in de belevenissen van een schrijver. Een reisverslag heeft verschillende uitingsvormen: soms etaleert het een sobere uitstraling met alleen aantekeningen en soms is het voorzien van kleurige foto’s, ansichtkaarten of andere geplakte stukken, al dan niet in de vorm van een collage. Een voorbeeld van zo’n  prachtig egodocument is het reisverslag van de familie Valck Lucassen, terug te vinden in CBG Verzamelingen.

Zwart notitieblokje

De foto toont een goed geklede, slanke jongen met beide handen in de zakken en een zelfbewuste blik.. Hij heette Théodore François Valck Lucassen, en was een jongeling uit een gegoede familie. In 1927 ondernam hij  met zijn ouders een reis naar Duitsland, Tjecho-Slowakije en Zwitserland.

In een zwart notitieboekje zonder foto’s, ansichtkaarten of andere toevoegsels schreef Théodore zijn belevenissen nauwgezet op. Het verslag gaf hij de titel ’de Zomerreis van 1927’. Zijn schrijfstijl is sober, zijn taal helder. Het verslag vermeldt leuke wetenswaardigheden over de mensen en de cultuur van het land. Théodore heeft zijn reisverslag niet voltooid. Hij is gestopt met schrijven op 26 augustus, toen het gezin Freiburg bezocht.

Een zomerreis op stand

De reis begon op 17 juli in Utrecht, waar Théodore en zijn ouders woonden. Ze zijn met de auto, de Hudson, naar het station gebracht, en kwamen diezelfde dag nog aan in Neurenberg, waar ze een paar dagen verbleven. Met de trein reisden ze vervolgens door naar Marienbad, waar Théodores vader vier weken lang een vermageringskuur volgde. Hij zou later die kuur ook ondergaan in de badplaats Rheinfelden. Misschien was dat wel de aanleiding om deze reis te ondernemen.

Een klassiek tochtje langs de Rijn kon niet ontbreken. Na het Vierwoudenstedenmeer bij Luzern werden nog vele plaatsen bezocht. Begin september was de lange treinreis voltooid. Speciaal voor de terugreis kwam chauffeur Sjoerd met de auto langs, een Chrysler, waarmee ze de terugreis aanvaardden.

Pseudoniem

Naast het reisverslag zijn van Théodore nog een verlanglijst en een rapportboekje bewaard gebleven. Het noteren van zijn belevenissen tijdens de reis zal Théodore geïnspireerd hebben tot het schrijven van een detective, getiteld ’De Moordenaars’. Hij is de vermoedelijke auteur achter het pseudoniem Jean Romard.

Speuren naar egodocumenten

Het reisverslag is een van vele mooie stukken uit het familiearchief (Valck) Lucassen. Je kunt in CBG Verzamelingen eenvoudig zoeken op de naam ‘Lucassen’ en vervolgens de button ‘Familiearchieven’ aanklikken. (Hetzelfde geldt natuurlijk voor archieven van andere families.) Je kunt de stukken op de site reserveren en inzien op de studiezaal van het Nationaal Archief, onze ‘buren’.

Ook bij het Nederlands Dagboekarchief, dat gehuisvest is in het Meertensinstituut in Amsterdam, zijn veel reisverslagen en andere egodocumenten op te vragen. In een hele andere sfeer, maar ook  het Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies NIOD  heeft indringende dagboekpassages in de collectie.