Het hebben van een Franse achternaam is geen garantie dat je voorouders Hugenoten waren. De familiedossiers uit CBG Verzamelingen kunnen wel belangrijke aanwijzingen bevatten.

Het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis beschikt over een omvangrijke verzameling familiedossiers. Deze dossiers bevatten genealogieën en genealogische aantekeningen die door verschillende personen zijn aangelegd. Je kunt ze gebruiken om je eigen bevindingen te staven of uit te breiden (nadat je vanzelfsprekend hebt gecontroleerd wat je gevonden hebt), maar ook kun je soms, na wat speurwerk, verrassende ontdekkingen doen.

‘Vlugte uit zijn vaderland’

Zo vind je op CBG Verzamelingen een dossier van de familie De Superville. Dat klinkt Frans, dus hebben we hier misschien te maken met een Hugenotenfamilie? Dat blijkt inderdaad zo te zijn. Een document vermeldt dat Jacques de Superville, ‘… geboren te Nantes vlugte uit zijn vaderland voor de vervolging tegen de protestanten’. Jacques vestigde zich na 1685 als koopman in Rotterdam.

Een ander voorbeeld is terug te vinden in een uitgebreid geslachtsregister van de familie Collot d’Escury: David Collot d’Escury ‘… is uit Frankrijk eerst naar Bazel gevlugt wegens de vervolgingen tegen de gereformeerden en van daar met eene aanbeveling aan de Staten-Generaal naar de Nederlanden’. Dit vond plaats in 1686.

Het dossier Dutilh ten slotte bevat een inventaris van een familiearchief. Daarbij wordt een akte vermeld, waarin de predikanten Philipot en Ricosier verklaren dat Pierre Dutilh ‘... om der wille van het geloof Frankrijk verlaten heeft en als lidmaat van de gereformeerde kerk erkent moet worden’.

Wel of geen Hugenoot

Helaas vind je in lang niet alle dossiers dergelijke duidelijke aanwijzingen en is verder speurwerk onontbeerlijk. De meeste Hugenoten vluchtten aan het einde van de 16e eeuw en na de herroeping van het Edict van Nantes in 1685 (waarbij de eerder verworven rechten hen weer werden ontnomen) uit Frankrijk. Als je onderzoekt of er zich Hugenoten onder je voorouders bevinden, zul je eerst moeten vaststellen of ze daadwerkelijk uit Frankrijk zijn gevlucht. Soms gaat het gerucht in de familie, dat de stamvader een Hugenoot was, zonder dat hier bewijs voor is gevonden. Het hebben van een Franstalige naam is zeker niet voldoende. Bovendien kan deze zodanig verbasterd zijn, dat je de oorspronkelijke naam er niet meer in herkent. Zo vermoeden leden van de Zeeuwse familie Fraanje dat ze van Hugenoten afstammen en ooit Dufraigne (met vele variaties) hebben geheten. Het bewijs hebben ze echter nog steeds niet gevonden. Ook het CBG-familiedossier gaf geen uitsluitsel.

Bart Chabot

Familiedossiers kunnen dus een waardevolle aanvulling zijn op je onderzoek. Echte bewijzen zul je echter dikwijls pas vinden als je aanwijzingen uit verschillende bronnen kunt combineren. Zo maken de publicatie over de familie Chabot en de aantekeningen uit een CBG-familiedossier het aannemelijk dat het een Hugenotenfamilie betreft; de koopman Jacques Chabot en zijn familie vluchtten in 1685 naar Amsterdam. Of dit een voorvader van schrijver Bart Chabot was, moet nog wel verder worden onderzocht.

Pareltjes

Familiedossiers bestaan zoals gezegd uit genealogieën en genealogische aantekeningen. Dat laatste kan van alles zijn: van een vermelding ‘in de kantlijn’ over herkomst, beroepen, reizen of bijzondere bezigheden, tot kattebelletjes en volledige brieven. Het verdient daarom altijd aanbeveling ze te onderzoeken – wie weet welke pareltjes je aantreft!