De zoektocht naar notariële bronnen in CBG Verzamelingen kan lonend zijn. Het CBG beschikt over Nederlandse notariële stukken, die verspreid over de familiearchieven te vinden zijn, maar ook over meer zeldzame middeleeuwse akten, digitale Oost-Indische en andere buitenlandse bronnen. In de loop van dit jaar zijn veel inventarissen toegankelijk gemaakt, wat de kans groter maakt dat je interessante notariële stukken aantreft.

Waar rechtshandelingen in de vorm van transacties plaatsvinden, zijn altijd notarissen aanwezig. Dergelijke transacties werden en worden namelijk al sinds de middeleeuwen bekrachtigd door een teken, merk, zegel en handtekening van een notaris. Wanneer je in de notariële protocollen of in een brondocument de juiste notaris hebt gevonden, kun je in CBG Verzamelingen zoeken naar bijvoorbeeld testamenten en hypotheken. Deze zijn zowel digitaal (de Oost-Indische bronnen) als fysiek beschikbaar (in familiearchieven).

Notaris als genealoog

Het ambt van notaris vereiste dat hij ter verdeling van de erfenis familiebanden in kaart bracht. Als hij niet over voldoende gegevens beschikte, ging hij zelf op genealogisch onderzoek uit. De notaris als genealoog was een logische combinatie, die vermoedelijk regelmatig voorkwam. Zo waren daar J.C. van der Muelen (1843-1911) en J.J. van Oordt van Bunschoten (1859-1936). A.H. Sassen (1853-1913) was zowel notaris als genealoog en archivaris. G.L. Meesters (1906-1990), werktuigbouwkundig ingenieur bij de Spoorwegen, hield zich al tijdens zijn studiejaren intensief met genealogie bezig. Hij zette daarmee het werk van zijn vader, notaris B. Meesters (1871-1937), voort. In zijn collectie is, naast notariële akten, ook de doctorsbul uit 1809 in te zien van Pieter Andreae (1782-1855), afgestudeerd aan de Universiteit van Harderwijk. Hij werd benoemd tot koninklijk openbaar notaris van het Koninkrijk Holland.

Het kwam vaker voor dat de zoon het notarisambt van zijn vader overnam. Zo heeft het CBG het archief van de familie Everts in bezit, waarvan drie generaties het ambt van notaris hebben uitgeoefend. Allen waren daarnaast geïnteresseerd in genealogie. Philip Pelgrim Everts (1783-1843) was werkzaam als notaris in Twello, net als zijn zoon Jacob Nikolaas Everts (1817-1888), en zijn kleinzoon Hermannus Henricus Everts (1861-1943). Zijn andere zoon, Annes Everts (1827-1890), was notaris te Dieren.

Middeleeuwse notarisstukken

In een aantal familiearchieven kun je middeleeuwse notariële stukken aantreffen. Zo bevat de handschriftencollectie van A. van Lommel S.J. veel charters met lakzegels en manuscripten uit de 15e tot en met de 18e eeuw, waarin genealogische en andere gegevens van prominente Jezuïetenfamilies te vinden zijn. De familiearchieven Wolterbeek en De Marez bevatten eveneens notariële stukken uit de late middeleeuwen.

Bronnen uit overzeese gebiedsdelen

CBG Verzamelingen beschikt ook over bronnen uit de voormalige overzeese gebiedsdelen, zoals Nederlands-Indië en het Caraïbisch gebied. In de digitale Indische bronnen kun je via het trefwoord ‘notarissen’ bijvoorbeeld veel testamenten terugvinden. De (fysieke) collectie Lach de Bère bevat veel aantekeningen uit de protocollen van notarissen uit de 16e en 17e eeuw die in Indië gevestigd waren. Ook is veel informatie te vinden over personen die in dezelfde periode naar ‘de Oost’ zijn vertrokken. Het familiearchief (Valck) Lucassen beschikt over een omvangrijke hoeveelheid Indische documenten, zoals de akte van overdracht van de suikerfabriek Kemanglen op Java in 1860. Dit geldt eveneens voor de collecties Dekker en Bloys van Treslong Prins.

Een aantal collecties uit het Caraïbisch gebied is voorzien van een redelijke hoeveelheid notariële bronnen. De collectie Maduro is omvangrijk en divers en bevat notariële akten van vooral Portugees-Joodse families. Het familiearchief ‘Meijer, Rijsendaal een anderen’ bevat veel transacties van personen uit vooral de 18e eeuw, die allen behoorden tot de welgestelde Amsterdamse koopliedenstand en het bankierswezen. Er zitten veel testamenten bij, evenals obligaties ten laste van planters uit Suriname. Verder zijn er nog diverse stukken raadpleegbaar van Benjamin en Thomas Bonnet, notarissen te Londen, én een zeldzame notariszak.