Wie vertrokken er allemaal van Rotterdam? Vanaf vandaag kan iedereen op zoek gaan naar haar of zijn familieleden die tussen 1900-1969 met de Holland-Amerika Lijn hebben gereisd of zijn geëmigreerd. Alle passagierslijsten zijn nu gedigitaliseerd en voor het eerst online doorzoekbaar.

De Holland-Amerika Lijn (HAL) speelde een belangrijke rol bij de landverhuizingen van Europa naar Amerika. Het gezamenlijke project van CBG |Centrum voor familiegeschiedenis en Stadsarchief Rotterdam heeft drie jaar geduurd en is afgerond dankzij de hulp van vele vrijwilligers.

Vele Handen

In oktober 2018 is een start gemaakt met het digitaliseren van de passagierslijsten van de Holland-Amerika Lijn. Dankzij de hulp van de vrijwilligers van het crowdsourcing-platform Vele Handen zijn zo’n 150.000 scans ingevoerd. Het project heeft in totaal drie jaar geduurd. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Droom en Daad en Cruise Port Rotterdam. 

Passagiers

De oudst bewaard gebleven lijst is van 3 mei 1900 en start met een passagier die naar New York vertrok. De laatste reiziger is met een vrachtschip vertrokken op 29 december 1969 naar New Orleans. De passagierslijsten bevatten soms verrassende informatie: zo blijken er kinderen aan boord te zijn geboren, hebben zich verstekelingen aan boord verschanst en is er een hond geweest die zelfstandig op reis ging. Beroemde passagiers zijn theoretisch natuurkundige Albert Einstein, schrijver Thomas Mann, kunstenaar Max Beckmann, professor Hugo de Vries, architect H.P. Berlage, luchtvaartpionier Anthony Fokker, arts Aletta Jacobs, bokser Bep van Klaveren, verzetsheld George Maduro, fotograaf Eva Besnyö, arts Daniël den Hoed, econoom Jan Tinbergen, schrijver Godfried Bomans en nog vele anderen.

Beknopte geschiedenis

In 1871 werd Plate, Reuchlin & Co opgericht door Antoine Plate en Otto Reuchlin. Het doel was een rechtstreekse verbinding met stoomschepen naar Amerika te maken. Vlak hierna, in 1872, werd de Nieuwe Waterweg geopend (in 2022 150 jaar geleden), waardoor Rotterdam kon uitgroeien tot een havenstad van wereldformaat. In deze periode werd New York een vaste bestemming. In 1896 werd de naam gewijzigd in Holland-Amerika Lijn.

Van 1873 tot de Tweede Wereldoorlog vervoerde de HAL zakenlui, toeristen en migranten van en naar Amerika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de schepen van de HAL voor geallieerde doeleinden gebruikt. Ze deden dienst als troepentransportschip, of werden gebruikt voor het vervoer van wapens of brandstof. Na de oorlog werden vooral soldaten en bijvoorbeeld overlevenden uit de Japanse interneringskampen gerepatrieerd. Het eerste schip met ‘gewone’ passagiers dat na de oorlog uit Rotterdam vertrok, is de Westerdam op 28 juni 1946. In die tijd waren het veelal migranten uit heel Europa die hun nieuwe toekomst tegemoet gingen.

De HAL kreeg steeds meer concurrentie van de luchtvaart. De grote stoomschepen waren niet meer rendabel en een overtocht per schip nam veel meer tijd in beslag dan met het vliegtuig. Om toch inkomsten te genereren werden schepen steeds vaker ingezet voor cruises. In 1971 werd de passagiersdienst geheel afgestoten.

In 1978 verhuisde het hoofdkantoor van de Holland-Amerika Lijn naar New York. Het bedrijf ging zich vervolgens steeds meer richten op cruises in het Caraïbisch gebied en op de Middellandse Zee.