Deze week valt het nieuwe nummer van Gen.magazine bij klassieke vrienden in de bus. Het thema is ‘randfiguren’. Digitale vrienden kunnen het blad online lezen via de website. En we zoeken een nieuwe Hoofdredacteur.

Dakloze gelukszoekers die rovend door het huidige Noord-Brabant trokken, een 19e-eeuws wezendorp rond Nijmegen dat uitgroeide tot toeristische attractie en telgen van goede komaf die afzakten tot vrouwen van lichte zeden; allemaal mensen die zich bewogen aan de rafelranden van de maatschappij. Allemaal randfiguren. Sommigen tragisch en meelijwekkend, anderen imponerend of zelfs angstaanjagend. Wat vertellen de bronnen over het noodlot van deze overlevers?

Waalse landlopers

Eind 18e eeuw trokken groepjes arme gelukszoekers het huidige Noord-Brabant binnen. Ze kwamen uit het prinsdom Luik, dat midden in de industrialisatie zat. De mijnbouw, staal- en glasindustrie mochten floreren, de armoede was groot. Met bedelen en stelen wisten de landlopers te overleven, sommigen verkochten zelfs hun kinderen aan criminelen. Justitie had weinig vat op de zwervende bendes, die veelal een familieband hadden. Wie waren zij? En wat gebeurde er met dit netwerk toen de Fransen kwamen?

Een dorp vol wezen

Zo’n twintigduizend ouderloze kinderen in het Weezendorp Neerbosch werden eind 19e eeuw door het devote echtpaar Van ’t Lindenhout klaargestoomd voor een nuttig en werkzaam leven als ambachtsman of kindermeisje. De weesinrichting, met meer dan tien weeshuizen in de polders bij Nijmegen, groeide uit tot de grootste van Nederland. Het dorp verwierf zo’n faam dat het zich ontwikkelde tot toeristische attractie. Al deden er ook minder vrolijke verhalen over het dorp de ronde. In 2002 werd wat toen Kinderdorp Neerbosch heette opgeheven. Wereldwijd moeten er meer dan honderdduizend afstammelingen van oud-Neerbosschers leven.

Van burgemeestersdochter tot meisje van lichte zeden

Het lot van de voormoeders van CBG-onderzoeker Jacqueline Verkleij die in de negentiende eeuw als alleenstaande moeders in armoede moesten zien te overleven, was hun niet welgezind. Dat ze afstammelingen waren van een Zeeuws burgemeestersgezin was geen garantie voor hun eigen succes. Verkleijs betovermoeder Josina Rebecca probeerde zichzelf en haar talrijke buitenechtelijke kinderen in de havenstad Rotterdam in leven te houden als publieke vrouw. Haar hachelijke situatie had zijn weerslag op de levens van haar dochter Maria Helena en haar kleindochter Wilhelmina, de grootmoeder van Verkleij. Hoe was deze ‘sociale val’ verlopen? Je leest het in de nieuwste Gen.!

Vacature: Hoofdredacteur Gen.magazine

Voor bovenstaande en toekomstige verhalen in ons rijkgeïllustreerde en enige magazine over familiegeschiedenis in Nederland, hebben we wegens afscheid van onze redacteuren Lilian de Bruijn en Elias van der Plicht nu een vacature: Hoofdredacteur Gen.magazine (24 - 32 uur). Vraag een los exemplaar van de Gen. op via service@cbg.nl, lees het gratis inkijkexemplaar Gen. 2021-1 met dossier Politiek of kijk op genmagazine.nl voor een overzicht van alle themanummers. Reageer voor vrijdag 16 december 2023 op de vacature.