De Volkskrant zendt een ‘Grote Vragen Podcast’ uit en de allereerste editie gaat over het fenomeen familienamen. Samenstellers Simone Eleveld en Thomas Hogeling geven daarin antwoord op de vraag of familienamen uitsterven, en zo ja, of dat een probleem is. Een van de geraadpleegde deskundigen in de uitzending is naamkundige Leendert Brouwer, beheerder van de CBG Familienamenbank.

Merel Barreveld heeft gereageerd op een bericht op Twitter, waarin mensen werden opgeroepen zich te melden als zij een vraag hadden waar dringend een antwoord op moest komen. Naar aanleiding van haar eigen situatie – haar broer is de enige van de familie die de naam nog kan doorgeven – vroeg Merel zich af of achternamen daadwerkelijk uit kunnen sterven, en wanneer dit problematisch wordt.

Hemelrood en Lief

Leendert Brouwer is de deskundige op het gebied van familienamen. Voor het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis beheert hij de familienamenbank, waarin informatie is opgenomen over meer dan 300.000 namen van de ingezetenen van het naoorlogse Nederland, aangevuld met namen uit het verleden die niet meer bestaan. Je vindt er gegevens over het aantal keer dat een naam voorkomt, de verspreiding, oorsprong en kenmerken, en de verschillende varianten. Daarnaast wordt relevante literatuur over de familienaam vermeld, soms met een samenvatting.

In de podcast legt Leendert uit dat van alle familienamen die ons land rijk is, de helft maar een of twee keer voorkomt in Nederland en dus mogelijk met uitsterven is bedreigd. Voorbeelden van fraaie namen waarbij een sterke daling in de frequentie is waar te nemen zijn Hemelrood, Lief, Hutsemakers of Kamhoot. Op de cbgfamilienamen.nl kun je lezen dat deze laatste een adresnaam is, afgeleid van de plaatsnaam Kalmthout in België. Om namen voor uitsterven te behoeden helpt de naamwetswijziging van enige jaren geleden waarmee bepaald is dat aanstaande ouders de familienaam van de man óf de vrouw voor hun kinderen mogen kiezen. Zo hebben Leendert en zijn vrouw gekozen voor haar naam, omdat die minder voor komt dan de zijne.

Nieuw leven

Ook is het mogelijk een al uitgestorven familienaam nieuw leven in te blazen door deze aan je eigen achternaam toe te voegen. Hiervoor gelden speciale regels, opgesteld door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het is mogelijk het genealogisch onderzoek dat deel uitmaakt van de procedure door de onderzoekers van de afdeling Expertise van het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis te laten uitvoeren.

Ben je benieuwd naar de podcast? Luister dan hier.