Vandaag is het dodenherdenking, de dag waarop we traditiegetrouw stilstaan bij slachtoffers van oorlogsgeweld. Het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis beschikt over een aantal bronnen waaruit je kunt putten als je op zoek bent naar omgekomen familieleden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Vanavond zendt de EO de documentaire Het raadsel van Femma, prooi van een mensenredder uit, over de 94-jarige Joodse Femma Fleijsman-Swaalep die Auschwitz heeft overleefd – ondanks het feit dat ze door ‘mensenredder’ Hans Georg Calmeyer niet gered is. Deze Duitse jurist werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog als ambtenaar in Nederland en beoordeelde de ‘herzieningsverzoeken’ van Joden, die zich sinds januari 1941 hadden moeten aanmelden. In 1992 kreeg hij in Israël postuum een Yad Vashem-onderscheiding, omdat hij in die functie duizenden Nederlandse Joden het leven heeft gered. In zijn geboorteplaats Osnabrück wordt nu ook gewerkt aan een museum over Calmeyer. Al jaren woedt echter een discussie over deze ‘goede nazi’, omdat onder andere uit onderzoek van Petra van den Boomgaard blijkt dat Calmeyer willekeurig in zijn beslissingen was, waardoor ook Joden wel naar de vernietigingskampen zijn gestuurd.

Beperkt openbaar

Voor zowel het boek van Van den Boomgaard als voor de documentaire (en het daarop gebaseerde boek van historica Els van Diggele) is onderzoek gedaan in de collectie herzieningsverzoeken, beter bekend als de Calmeyer-collectie van het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis. Deze collectie is in principe niet openbaar. Een uitzondering wordt gemaakt voor wetenschappelijk onderzoek en voor personen die zelf in een van de dossiers voorkomen, en/of hun nazaten. Wil je weten of er een dossier is van een of meerdere leden van je familie, neem dan contact op met onze collectiebeheerder.

Digitale bronnen

Er zijn echter talloze andere bronnen die je digitaal kunt raadplegen als je op zoek bent naar gegevens van voorouders die tijdens de oorlog zijn omgekomen. Denk bijvoorbeeld aan onze collectie Duitse overlijdensakten. Dit zijn afschriften van overlijden van Nederlanders die tijdens de oorlogsjaren al dan niet gedwongen in Duitsland verbleven en niet in concentratiekampen waren ondergebracht. Deze afschriften zijn in opdracht van de geallieerden kort na de oorlog door Duitse gemeenteambtenaren opgesteld. Je kunt ook zoeken in de Rode Kruiskaarten, een verzameling kaarten die na de oorlog door het Rode Kruis is aangelegd met gegevens van vermiste personen om de familie te kunnen informeren over hun lot. Beide collecties kun je inzien via CBG Verzamelingen.

Een goede bron is ook de onlangs gelanceerde portal Oorlogslevens, waaraan het CBG een bijdrage heeft geleverd. De portal verwijst je bij je zoektocht door naar tal van andere oorlogsbronnen, waaronder de site van de Oorlogsgravenstichting en ook ons eigen WieWasWie. Ben je op zoek naar informatie over Joden die zijn omgekomen in de vernietigingskampen, is Joods Monument een waardevolle bron. De site is onder beheer van het Joods Cultureel Kwartier Amsterdam.

Tot slot is het ook zeker de moeite waard de site van het Nationaal Archief te bekijken, waar talloze oorlogsbronnen worden bewaard. Overlijdensgegevens van voorouders in gevangenschap in het voormalig Nederlands-Indië bijvoorbeeld kun je terugvinden in de collectie Japanse interneringskaarten.