Hoe verdienden mensen hun brood, hoe beïnvloedde het werk of het zoeken naar werk hun levens, op welke manier werd de werkende mens geregistreerd en welke bronnen staan ons door het bewaren van die registers ter beschikking? Gen heeft in de afgelopen jaren op verschillende manieren aandacht besteed aan dit thema.

Eén van de auteurs die ons in het CBG-kwartaalblad Gen.magazine  meenam in het werkende leven van onze voorouders is Renée Smid. Zij schreef in het zomernummer van 2017 een stuk over de ruim vijftienhonderd Nederlanders die aan het eind van de negentiende eeuw, tussen 1888 en 1899, naar Zuid-Afrika vertrokken om te werken voor de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij (NZAM). Daar hebben ze, onder vaak slechte werkomstandigheden, honderden kilometer spoor aangelegd. 

Arme sloebers

In het voorjaarsnummer van 2017 hadden we een themadossier over ‘De wereld van de VOC’. Veel onderzoekers stuiten op een voorouder die in de zeventiende of achttiende eeuw in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie naar Azië reisde. Het leven in de tropen bracht sommige families grote welstand en rijkdom, maar veel van het personeel dat op de schepen stapte bestond uit arme sloebers, geronseld in een havencafé.

Voor het maartnummer van 2018 werkten we samen met een projectgroep van de Universiteit Utrecht, in samenwerking met de NTR, over het kasboekje als historische bron. Uit de noteringen van particuliere uitgaven en inkomsten is van alles af te lezen over het dagelijkse wel en wee van individuen en gezinnen. In het themadossier namen we ook artikelen op over de ontwikkeling van het loon in de jaren zestig van de vorige eeuw, van weekloon naar maandsalaris, en het ontstaan van de moderne huisvrouw – ‘zonder beroep’, zoals ze doorgaans in registers staat vermeld.

De Australische Diane Gabb schreef voor ons herfstnummer van 2018 een artikel over een groepje idealistische Amsterdamse arbeiders dat rond 1910 naar Australië trok op zoek naar een beter bestaan. Als onervaren landbouwers in een onherbergzame streek was er veel te overwinnen aan armoede en gebrek, maar uiteindelijk kregen hun idealen van een beter leven en een hogere opleiding gestalte in de volgende generatie – waar de auteur van het stuk toe behoort.

Schoorstenen en ijsjes

Dat er door de eeuwen heen ook veel mensen van elders naar ons land zijn getrokken op zoek naar werk en een beter bestaan, moge duidelijk zijn. Voor de zomereditie van dit jaar maakte Daniela Tasca een beeldverhaal over de verschillende (beroeps)groepen Italianen die al vanaf de dertiende eeuw naar de Lage Landen trokken en onze cultuur verrijkten met nuttige, fraaie en smakelijke zaken als geveegde schoorstenen, mozaïekvloeren en Italiaanse ijsjes.