Deze week valt het nieuwste nummer van Gen. magazine bij klassieke vrienden op de mat. Digitale vrienden kunnen het blad online lezen via de website. Ben je nog geen vriend? Onderaan dit bericht kun je als voorproefje een artikel uit deze Gen. gratis downloaden.

Het thema van de derde editie van Gen. magazine van dit jaar is ‘notariële bronnen’. Dat klinkt misschien stoffig en saai, maar is het allerminst. Notariële archieven herbergen een enorme variëteit aan bronnen die voor genealogisch en historisch onderzoek interessante informatie kunnen opleveren. CBG-onderzoeker Jacqueline Verkleij deelt haar tien persoonlijke favorieten met ons.

Amsterdamse akten

Van niet te onderschatten waarde zijn de notariële archieven van Amsterdam, die met hun planklengte van 3,5 kilometer de omvangrijkste van Nederland vormen. De miljoenen akten uit de periode 1578-1915 waren een goudmijn voor historici, maar door de ongekende omvang, lastig leesbare handschriften en gebrekkige ontsluiting tevens een ondoordringbare berg papier. Verschillende indiceringsprojecten liepen vroegtijdig vast, maar moderne technologieën, zoals internet, crowdsourcing en HTR (Handwritten Text Recognition), boden in dit millennium nieuwe kansen aan de oude archiefcollectie. In 2016 ging het grootschalige ontsluitingsproject Alle Amsterdamse Akten van start, en dit jaar naderde het zijn voltooiing. Genootschap Amstelodamum wijdde haar Jaarboek aan een aantal bijzondere verhalen uit het archief. In deze Gen. een voorproefje. De Amsterdamse historicus Mark Ponte vertelt over de kleine zeventiende-eeuwse gemeenschap zwarte vrouwen, over wier levens we dankzij het notarieel archief nu meer te weten kunnen komen.

Indische notariële bronnen

De grootste verzameling notariële bronnen die bewaard is gebleven uit voormalig Nederlands-Indië beslaat de periode 1620-1817. Het archief heeft alle oorlogen en andere rampen wonderwel doorstaan en is na de onafhankelijkheid van Indonesië overgedragen aan het Arsip Nasional in Jakarta. Maarten Fornerod en Karel Soeterik beschrijven het archief dat een unieke en veelzijdige blik geeft op de koloniale samenleving. Zo kun je via de transportakten (akten van verkoop) veel te weten komen over de slavenhandel en zelfs over de gang die een lijfeigene van de ene verkoop/eigenaar naar de volgende heeft gemaakt, inclusief de verschillende namen die hij in de loop van zijn bestaan als tot slaaf gemaakte kreeg toebedeeld van zijn nieuwe eigenaar. Helaas verkeert het archief in slechte staat, dus de auteurs raden intensief onderzoek vooralsnog af. Het wachten is op de redding van de bronnen door digitalisering.

Terug naar de bron

Dat digitalisering de genealogische onderzoekspraktijk een stuk eenvoudiger heeft gemaakt, moge duidelijk zijn. Archivaris Cor de Graaf waarschuwt echter voor te veel digitale gemakzucht en maant de onderzoeker om zo mogelijk altijd terug te gaan naar de oorspronkelijke bron. Aan de hand van een concreet onderzoek laat hij zien hoe een kleine misstap tijdens het onderzoek tot een heel andere familiesamenstelling kan leiden.