Een stamboom van uitersten: van dominee tot stadssecretaris tot moordenaar. Deze aflevering van Verborgen verleden leidt ons naar het oostelijk deel van Nederland, waar de wortels van Ilse Warringa liggen.

Actrice Ilse Warringa speelde onder andere in Het Klokhuis en werd het meest bekend als juf Ank in de serie De luizenmoeder. Zij weet dat al haar grootouders muzikaal waren, en ze is benieuwd waar die muzikaliteit in de gelovige familie vandaan komt. De verhalen die zij kent over haar voorouders zijn allemaal een beetje vaag. “Het blijft raar dat we namen van bevelhebbers uit de geschiedenis uit ons hoofd hebben moeten leren, maar dat de kennis van namen uit je eigen familie na twee generaties wel ophoudt.”

Ontevreden dominee

In Ilses familie komen diverse personen voor die de spil van het dorp waren: naar overgrootvader Hendrik Evink, kruidenier en druk met de kerk, muziekvereniging en boerenleenbank, is een straat in Wilsum vernoemd. Een andere voorouder was schoolmeester, koster, en belastingontvanger annex stadssecretaris in Wilsum. De exacte herkomst van diens opa, Hendrik Willem Fiks, blijft overigens een raadsel. Dat hij afkomstig is uit St. Maurice is bekend, doordat een broer van Hendrik dat aangeeft bij zijn trouwen in het plaatsje Elburg. Het lastige is dat er veel kleine dorpjes in Frankrijk zijn met St. Maurice in de naam, zoals een departement in Parijs, een plaatsje in de buurt van Lille, en nog veel meer. Het zou zelfs nog kunnen dat de familie afkomstig is uit Zwitserland. De handige herkomstplaatsenlijst van het Stadsarchief Amsterdam, gemaakt in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, verwijst namelijk naar Sankt Moritz in Zwitserland.

Ook de ‘ontevreden’ dominee Jacob Koerts Timmerman was een belangrijke persoon in het dorp. Hij was een van de voormannen van de gereformeerde kerk in Drenthe. Uit ontevredenheid met de Nederlands hervormde kerk scheidden zij zich af.

“Het blijft raar, dat we namen van bevelhebbers uit de geschiedenis uit ons hoofd hebben moeten leren, maar dat de kennis van namen uit je eigen familie na twee generaties wel ophoudt.”

Molenaars buiten beeld

Wat de uitzending niet haalde, was dat de vrouw van de afgescheiden dominee, Lammigje Beens, ook uit een interessante familie komt. Haar vader was molenaar van de molen in Hijken. Diens vader, Johan Heinrich Beins had aandelen in verschillende molens in Drenthe. Hij kwam uit de buurt van Osnabrück en was eveneens molenaarszoon. De Duitse achternaam Beins werd in Nederland via Beenes verbasterd naar Beens.

Moordlied

Verder terug in de tijd blijkt er een rechtbankverslag over een Warringa te zijn. De Egbert Warringa die in 1893 een vrouw vermoordde was geen directe voorouder van Ilse, maar een neef van haar betovergrootvader Harm Warringa. Hij kon het niet verkroppen dat zijn grote liefde het uitmaakte, en beroofde haar van het leven.

Als je benieuwd bent of in jouw familie ook mensen voor het gerecht hebben moeten verschijnen, dan is het handig als je het tijdstip van de misstap weet. Je kunt daarvoor zoeken in de historische-krantendatabase Delpher op de achternaam plus het woord ‘rechtbank’. Uit krantenverslagen kun je meestal wel een datum achterhalen van de rechtszaak. Met die informatie ga je vervolgens naar het archief van de desbetreffende arrondissementsrechtbank, dat vaak bij het provinciale archief berust. De processtukken zijn veel uitgebreider dan het krantenbericht en geven ook de strafmaat weer.

In de aflevering hoor je ook een oude inwoonster van het dorp Ees het ‘moordlied’ zingen dat over de gebeurtenis gemaakt is. Dit komt uit een vrij onbekende (en beperkte) bron, maar je zou toch eens kunnen kijken of jouw familie voorkomt in de collectie van het Meertens Instituut. Decennialang hebben zij opnames gemaakt van oude Nederlanders, die, vaak in dialect, streekverhalen en -liedjes zingen die daarmee bewaard zijn voor de eeuwigheid. Deze zijn te vinden in de Nederlandse Dialectenbank.

Met dit treurige lied eindigt de zoektocht naar de muzikaliteit in de familie van Ilse Warringa.