Een oorlogsdagboek en koninklijke verwantschap

Diskjockey en muziekproducent Armin van Buuren gaat in deze aflevering van Verborgen verleden op zoek naar de oorsprong van zijn familienaam. Is hij misschien verwant aan Anna van Buren, de eerste echtgenote van Willem van Oranje? Ook wil hij meer weten over het oorlogsverleden van zijn opa Jaap van Buuren, die krijgsgevangen is gemaakt en tewerkgesteld.

Toen Armin van Buuren in 1992 in de vierde klas van het gymnasium zat, heeft hij voor het vak geschiedenis een documentaire gemaakt over het oorlogsverleden van zijn opa. Het had weinig gescheeld of grootvader Jaap van Buuren had de begindagen van de oorlog niet overleefd. Hij en nog een aantal andere militairen werden beschoten, maar gelukkig kon hij zich schuilhouden in een korenveld en overleefde hij.

Veewagen

Van zijn tante Liesbeth, een zus van zijn vader, hoort Armin dat Jaap op 29 mei 1940, kort na de Nederlandse overgave, krijgsgevangen is gemaakt en naar een werkkamp in Polen werd vervoerd. Hij moest twee maal 24 uur staand in een veewagen doorbrengen. Begin juni werden, op bevel van Hitler, de krijgsgevangenen vrijgelaten en keerde Jaap weer terug naar huis. De herinneringen aan de oorlog van hem en zijn latere echtgenote heeft hij in een schriftje bijgehouden. Tante Liesbeth bewaart dit schriftje en geeft het aan Armin om te lezen. “Door dit dagboek spreekt mijn opa tegen zijn toekomstige generaties”, concludeert Armin.
NPO Focus heeft een artikel gepubliceerd over de snelle overgave van het Nederlandse leger, slechts vier dagen nadat Duitsland ons land was binnengevallen.

Heelmeester

Jaap van Buuren was al in 1940 verloofd met zijn grote liefde Liesbeth van Benthem, maar het zou tot na de oorlog duren voordat het stel kon trouwen. Liesbeths vader was café-uitbater in Haarlem; zijn ouders hadden hetzelfde beroep uitgeoefend in Castricum. Betovergrootvader Lambertus Antonius van Benthem had in 1911 een zaal achter zijn café laten bouwen die als concertzaal diende – een leuke wetenswaardigheid voor DJ Armin. Bernardus Res, de vader van Lambertus’ vrouw Maria Catharina, was heelmeester van beroep. In Museum Boerhaave in Leiden vertelt medisch historicus Mineke te Hennepe meer over het beroep van Armins verre voorouder. Op de website van NPO Focus kan je meer lezen over hoe de geneeskunde zich in de afgelopen eeuwen heeft ontwikkeld.

Bernardus Res overleed in 1845. Zijn overlijdensadvertentie is terug te vinden in CBG Verzamelingen.

Toch familie?

Onderzoek van de stamreeks Van Buuren levert helaas geen bewijs op van Armins gehoopte verwantschap met Anna van Buren, de eerste echtgenote van Willem van Oranje. Wel ontdekt hij dat de opa van zijn betovergrootvader Petrus van Buuren, Conradus, in 1799 was getrouwd met Gijsberta Piek. In het Gelders Archief in Arnhem laat historicus Jan Kuijs Armin een stamreeks zien waaruit blijkt dat een voorvader van deze Gijsberta, Arnt Pieck, Overste Rentmeester van Gelre was. Hij behoorde tot een adellijke familie, en was vóór 1385 getrouwd met ene Ida van Buren. Zou Armin dan toch familie zijn van de befaamde Anna?

‘Een slepende verzwering van de keel’

Anna van Buren is in maart 1533 geboren in de vestingstad Grave als de enige dochter van Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren en Leerdam. In de collectie van het CBG bevinden zich verschillende afbeeldingen van het familiewapen van Van Egmond en van het wapen van de middeleeuwse familie Van Buren, dat sinds 1498 ook werd gebruikt als het wapen van het graafschap Buren. Hoewel zij geen directe voorouder van Armin is, stamt Anna wel af van Otto I van Buren, die eveneens een voorouder van eerdergenoemde Ida van Buren was. Er is dus zeker sprake van verwantschap, zij het een verre. Maar dat is nog niet alles: Armin komt erachter dat hij ook verwant is aan de negentiende graaf van Buren: koning Willem Alexander, die in 1986 deelnam aan de Elfstedentocht onder de naam W.A. van Buren.

Afgekeurd

Informatie die de uitzending niet heeft gehaald, is dat veel voorouders van Armins moeder afkomstig zijn uit Schiedam en brandersknecht waren van beroep. Overgrootvader Johannes Adrianus Vester was goudsmid, en afgekeurd voor militaire dienst op basis van bepaling 111 van het Reglement op het geneeskundig onderzoek: ‘hardnekkige ontsteking en slepende verzwering van de keel’. Het reglement is te vinden in de Nederlandsche Staatscourant, via de historische-krantendatabase Delpher. Blader eventueel een bladzijde voor- of achteruit, want de lijst mogelijke afwijkingen is lang.