Zoektocht naar exotische herkomst

Annechien Steenhuizen is in veel Nederlandse huiskamers een vertrouwd gezicht vanwege haar presentatie van het NOS-Journaal. Ze bracht het grootste deel van haar jeugd door in Doorn. Een hele leuke jeugd, zoals ze zelf zegt. In deze aflevering van Verborgen verleden gaat ze verder terug in de tijd.

Een van de vragen die Annechien Steenhuizen in verband met het onderzoek naar haar familiegeschiedenis heeft, betreft haar relatief donkere uiterlijk. Dat zou volgens velen verwijzen naar een exotischer herkomst dan Doorn, Tiel of Groningen. Verschillende mensen ‘claimen’ haar, zoals ze zelf zegt. Zigeunerbloed, zegt een vriendin die zelf een zigeunerherkomst heeft. Moluks, zegt een Molukse vriend; Surinaams, meent een Surinaamse collega.

Een Spanjaard in de boom

Dat donkere uiterlijk komt van de kant van haar vader. Annechien laat een foto zien van haar overgrootmoeder Steenhuizen, Sijtske Schaafsma (1881-1962), die er inderdaad Indisch uitziet. In de familie werd altijd verwezen naar de Spaanse tijd, aldus Annechien. Er zou wel ergens een Spanjaard in de stamboom zitten. In het stamboomonderzoek is eigenlijk maar één verwijzing gevonden naar een niet-Nederlandse herkomst, en wel in de persoon van Antonie Franciscus Xaverius Groh, die in 1776 trouwde met Jenneke van Hattum uit Drumpt in Gelderland en afkomstig was uit Bohemen, Tsjechië. Antonie Groh is echter een voorvader aan moederszijde, dus daar kan dat donkere uiterlijk van Sijtske Schaafsma (die immers aan vaderszijde in de stamboom zit) niet vandaan zijn gekomen.

DNA

Op de vraag of er ook iets Indisch in de stamboom is te vinden, zou een DNA-test misschien antwoord kunnen geven. Geheel tegen Annechiens verwachting in, blijkt uit dat onderzoek dat zij honderd procent Europese genen heeft. “Het is een soort van verlossend dat ik nu eindelijk het antwoord heb”, bekent Annechien, “maar het antwoord verbaast me ook.”

Houdt daar het verhaal dan definitief op? Nee, want er is wel iets meer te zeggen over de diversiteit van die ‘zuiver Europese genen’. Door eeuwenlange migratiebewegingen zijn daar alle mogelijke invloeden van over de hele wereld in terug te vinden. Op onze speciale themapagina over DNA wordt hier dieper op ingegaan.

Twee geloven op een kussen

Het huwelijk dat Annechiens ouders in 1971 sloten is kerkelijk ‘gemengd’; de familie van moederskant is van oorsprong katholiek, de familie van vaderskant gereformeerd. Ook bij het huwelijk tussen Antonie Groh en Jenneke van Hattum kwamen twee geloven bij elkaar, maar in de achttiende eeuw werd daar heel anders mee omgegaan dan vijftig jaar geleden. In hun trouwakte van 1776 wordt verwezen naar het plakkaat tegen ongelijke huwelijken, waarin de voorwaarden stonden waaronder zo’n huwelijk gesloten mocht worden.

Als het katholieke geloof bij hun kinderen is begonnen, hebben de verordeningen dus niet echt geholpen

De Republiek der Nederlanden was een protestantse natie. Rooms-katholieken of ‘pausgezinden’ werden weliswaar getolereerd, maar het was niet de bedoeling dat de gereformeerde huwelijkspartners werden ‘gepermoveert en verleyt om tot openbaare ergernis de waare Gereformeerde Religie te verlaaten en sig tot de Roomsche Dwalinge te begeeven’. De overheid was bang dat gereformeerde huwelijkspartners zich door hun paapse gelieven lieten verleiden tot de Roomse dwaalleer. Daarom mochten de huwelijkspartners ook vooral niet te jong zijn – want hoe jonger hoe bevattelijker – en ze bleven ook tijdens het huwelijk onder controle staan van de gereformeerde kerk. Overigens: de verre nazaten van Antonius Groh en Jenneke van Hattum, Annechiens voorouders van moederskant, zijn katholiek. Als dat bij hun kinderen is begonnen, hebben de verordeningen dus niet echt geholpen.

Ontkerkelijken

De ouders van Annechien Steenhuizen komen allebei uit een religieus milieu, de ene hervormd, de ander katholiek, maar in Annechiens jeugd speelde de kerk een geringe rol van betekenis. Meer over de ontkerkelijking van Nederland vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw lees je in dit artikel van NPO Focus.

Stenen huis

De naam Steenhuizen tot slot is afkomstig uit Groningen. Bij de Groninger Archieven praat Annechien met achternaamgenoot Dries Steenhuisen, die een s in zijn naam heeft in plaats van een z, en de klemtoon op de tweede in plaats van de eerste lettergreep legt. Hij kan haar iets vertellen over de voorvader die als eerste de naam Steenhuizen gebruikte omdat hij in een stenen huis woonde. Wil je meer weten over je eigen familienaam? Kijk wat je erover kunt vinden in onze familienamenbank.

Annechien ontdekt in haar aflevering van Verborgen verleden een aantal familiewapens. Kijk of er van jouw familie ook een wapen bestaat op onze site CBG Familiewapens.