Onze collectie persoonskaarten was een waardevolle bron voor het onlangs verschenen boek Vergeten slachtoffers. De auteurs onderzochten het torenhoge sterftecijfer in de psychiatrische inrichting in Den Dolder tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Persoonskaarten, een waardevolle bron voor wetenschappelijk en stamboomonderzoek

Vergeten slachtoffers

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stierven meer dan 1.100 patiënten in de psychiatrische inrichting de Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder. De ramp die zich in deze inrichting voltrok is tegenwoordig bijna vergeten. Toch worstelen veel nabestaanden nog steeds met vragen. Wat is er gebeurd met hun verwanten? Is er verband tussen het feit dat de inrichting werd geleid door nationaalsocialisten en de dood van hun dierbare?

Deze vragen worden beantwoord in het vorige week verschenen boek Vergeten slachtoffers. Marco Gietema en Cecile aan de Stegge maakten op basis van archiefonderzoek, unieke egodocumenten en interviews met nabestaanden een reconstructie van de gebeurtenissen op de Hoeve tijdens de bezetting.

Voor het onderzoek naar de doodsoorzaak raadpleegden de auteurs de persoonskaarten van het CBG.

Doodsoorzaak en meer

Persoonskaarten bevatten onder meer de personalia van de hoofdpersoon, de namen van de ouders (vaak met hun geboorteplaatsen en -data) en gegevens over huwelijk(en), partner(s) en kinderen. Ook de opeenvolgende woonadressen, beroepen, kerkelijke gezindte werden genoteerd. En tot 1 april 1956 ook de doodsoorzaak, denk aan tubercolose, longontsteking of verdrinking. 

Voor stamboomonderzoek

Persoonskaarten zijn een belangrijke bron voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook voor de stamboomonderzoeker zijn ze onmisbaar. Dankzij de persoonskaarten en Persoonslijsten bevatten de gegevens over overleden personen uit de Basisregistratie personen">-lijsten hebben we toegang tot persoonsgegevens die via de burgerlijke stand nog niet inzichtelijk zijn. De geboortegegevens van ouders, ooms en tantes kun je bijvoorbeeld nog niet inzien, omdat geboorteaktes pas na een periode van 100 jaar openbaar worden.  

Kun je recente gegevens niet via je eigen omgeving achterhalen, dan zijn de persoonskaarten een uitkomst. Met deze informatie kun je vervolgens in de burgerlijke stand gaan zoeken, bijvoorbeeld via WieWasWie.nl.

Inhoudelijk gezien zijn de adressen op de persoonskaarten natuurlijk interessant; wellicht bestaan de woningen nog. Denk wel aan eventuele wijzigingen van straatnamen en omnummeringen. 

Persoonskaarten

De persoonskaart was de opvolger van de bevolkingsregistratie in de vastbladige bevolkingsregisters (vanaf 1850) en gezinskaarten (vanaf 1920). Elke persoon had vanaf 1939 een eigen kaart bij de gemeente waar hij woonde, waarop persoonsgegevens werden bijgehouden. Pas op 1 oktober 1994 is Nederland overgegaan naar een elektronische bevolkingsregistratie. Het CBG beheert de persoonskaarten van de tussen 1939 en 1 oktober 1994 overleden inwoners van Nederland

Privacy 

Als je een persoonskaart aanvraagt, krijg je niet de gehele kaart te zien. Dit is omdat persoonskaarten vrij recente en privacygevoelige gegevens bevatten. In een uittreksel ontbreekt bijvoorbeeld informatie over kerkelijke gezindte, doodsoorzaak, informatie over de reden van verlies van de Nederlandse nationaliteit.  

Voor wetenschappelijke doeleinden, zoals dit medisch-historische onderzoek, zijn er onder strikte voorwaarden uitzonderingen op het privacyreglement te maken. Aan particulieren wordt deze informatie dus niet verstrekt.